Το γένος Αλόη περιλαμβάνει πάνω από 500 είδη ανθοφόρων και χυμωδών φυτών. Το ευρύτερα γνωστό είδος είναι η Αλόη Βέρα (Αλόη η γνήσια) που καλλιεργείται ως βασική πηγή της Αλόης για διάφορες φαρμακευτικές χρήσεις. Το φυτό μπορεί βεβαίως να καλλιεργηθεί και μεμονωμένα σε παρτέρια και γλάστρες ενώ ευδοκιμεί και ως φυτό εσωτερικού χώρου.
Καλλιέργεια
Η ποικιλία που χρησιμοποιείται περισσότερο στο σπίτι είναι η αλόη βέρα barbadensis miller (γνήσια). Πρόκειται για πολύ ανθεκτικό φυτό και μπορεί να φυτευτεί σε κήπο ή και σε γλάστρα. Το φυτό έχει θεραπευτικές ιδιότητες και δεν απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα.
Η φύτευση σε γλάστρα
Το χώμα φύτευσης πρέπει να είναι αμμώδες ή αρκετά πορώδες. Το ιδανικό χώμα για την αλόη είναι ελαφρά όξινο και με άφθονα θρεπτικά συστατικά.
Γεμίζουμε τη μισή γλάστρα, με το συνιστώμενο χώμα, ή αν δεν έχουμε, με το κανονικό, κοινό χώμα για φυτά Στη βάση τοποθετούμε σε πάχος περίπου 3 εκατοστών χαλίκια (προαιρετικό), για να διευκολύνουμε την αποστράγγιση του περίσσιου νερού ώστε να μη σαπίσει το φυτό.
Τοποθετούμε τη γλάστρα σε σημείο με πολύ φως. Το φυτό πρέπει να βρίσκεται σε σημείο που να υπάρχει αέρας ή να το φτάνει ο άνεμος, όχι όμως και να το χτυπάει απευθείας ή να είναι δυνατός. Για την αλόη ο αέρας είναι πολύ ευεργετικός γιατί την ενδυναμώνει. Ωστόσο, είναι καλύτερο να την προστατεύετε από τις ριπές δυνατών ανέμων που μπορεί να σπάσουν το βλαστό της.
Η φύτευση σε κήπο
Αν πρόκειται να φυτέψουμε φυτά αλόης στον κήπο μας, πρέπει να προσέξουμε να μην τα στριμώξουμε. Καλό είναι να κρατάμε μια απόσταση ενός μέτρου μεταξύ των φυτών.
Η αλόη αντέχει τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, αλλά αν αυτές διατηρούνται για πολύ καιρό μπορεί να επιβραδύνουν την ανάπτυξή της. Η ιδανική θερμοκρασία για την ανάπτυξη του φυτού είναι μεταξύ 20 και 25 C.
Είναι σημαντικό να αποφεύγεται τη συγκέντρωση νερού κατά τις εποχές των βροχών, πράγμα που μπορεί να επιτευχθεί αν αποστραγγίζεται το χώμα ακολουθώντας την κλίση του εδάφους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί και αν φυτέψουμε το φυτό σε ύψωμα (μικρό βουναλάκι).
Η φύτευση είναι καλό να γίνεται την άνοιξη (όταν ο κύκλος ζωής του φυτού αρχίζει να μεγαλώνει), μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου. Όμως μπορεί να φυτευτεί όλο τον χρόνο.
Πότισμα
Για το πότισμα, ο καλύτερος κανόνας είναι ο εξής: μικρή ποσότητα νερού και συχνά ποτίσματα. Το πότισμα με μεγάλες ποσότητες νερού αλλά σπανιότερα θα αναγκάσει το φυτό να ψάξει την απαραίτητη υγρασία σε βαθύτερα σημεία του εδάφους, αναπτύσσοντας έτσι ένα δευτερεύον σύστημα ριζών. Αυτό σημαίνει ότι το φυτό θα αναπτύσσεται πιο αργά σε περιόδους πιθανής υπεραφθονίας.
Η αλόη, όπως και όλα τα παχύφυτα, μπορεί να αντέξει μεγάλες περιόδους ξηρασίας, ωστόσο σε αυτήν την περίπτωση επηρεάζεται αρνητικά η ανάπτυξή της. Σε εποχές με λίγες βροχές, τα φυτά που βρίσκονται έξω πρέπει να ποτίζονται τακτικά, για να διατηρείται η καλή παραγωγή φύλλων. Αν βρίσκονται κοντά στη θάλασσα, τα φυτά ωφελούνται από τη θαλασσινή αύρα και δεν χρειάζονται πολύ πότισμα.
Το χειμώνα, αν έχουμε το φυτό στον κήπο, το βρόχινο νερό αρκεί για να το διατηρήσει σε τέλεια κατάσταση, αφού οι ρίζες αποθηκεύουν αρκετές ποσότητες νερού και μπορούν να προχωρούν σε βαθύτερα και πιο υγρά σημεία του εδάφους. Οι υπερβολικές ποσότητες νερού και οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί να καταστρέψουν το φυτό, και έτσι είναι πάντα προτιμότερο το χώμα να είναι ξηρό παρά να έχει υπερβολική υγρασία. Πρέπει να αποφεύγουμε την έκθεση του φυτού σε θερμοκρασίες χαμηλότερες από 0 – 5 C. Αν το φυτό βρίσκεται σε γλάστρα, το χειμώνα το ποτίζουμε λιγότερο. Τις πάρα πολύ κρύες νύχτες βάζουμε το φυτό μέσα στο σπίτι ή το προστατεύουμε με πλαστικό αν βρίσκεται στον κήπο.
Μια πολλή απλή και χρήσιμη μέθοδος για να καταλάβουμε αν το φυτό χρειάζεται πότισμα είναι να βάλουμε το δάχτυλό μας στο χώμα μέχρι τέρμα. Αν παρατηρήσουμε ότι το χώμα είναι ξηρό μέχρι αυτό το επίπεδο, η αλόη χρειάζεται πότισμα.
Πότισμα Καλοκαίρι: 2 φορές την εβδομάδα τουλάχιστον
Πότισμα Χειμώνα: 1 φορά στις 15 ημέρες ή και καθόλου αν δέχεται βροχόπτωση
ΑναπαραγωγήΑναπαραγωγή με παραβλαστήματα-παραφυάδες. Όταν το φυτό φτάνει στην περίοδο της ωριμότητάς του, αναπαράγεται μόνο του με παραβλαστήματα που βγαίνουν από το χώμα, πολύ κοντά στο μητρικό φυτό. Αν το μητρικό φυτό βρίσκεται σε κήπο και έχει αρκετό χώρο τριγύρω, μπορεί να μείνει με τα παραβλαστήματα γύρω του. Αν η αναπαραγωγή συμβαίνει σε γλάστρα, όταν τα παραβλαστήματα της αλόης φτάσουν τα 15 εκατοστά σε ύψος πρέπει να χωριστούν από το ενήλικο φυτό και να μεταφυτευτούν.
Η μεταφύτευση μπορεί να γίνει με δύο διαφορετικούς τρόπους, που και οι δύο είναι πολύ απλοί: σκάβοντας το χώμα με τα δάχτυλά μας για να βρούμε το σημείο που ενώνεται το ενήλικο φυτό με το παραβλάστημα, ή ψάχνοντας να βρούμε αυτήν την ένωση βγάζοντας τελείως τα φυτά από τη γλάστρα, και αφαιρώντας το χώμα για να βρούμε την ένωσή τους. Και οι δύο μέθοδοι είναι εξίσου καλές, γιατί το σημαντικό είναι να μπορέσουμε να διαχωρίσουμε τα φυτά διατηρώντας όσο το δυνατόν άθικτες τις ρίζες κάθε φυτού. Αν η μέθοδος που επιλέξατε είναι να βγάλετε τα φυτά από τη γλάστρα, μπορείτε να εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία και να κόψετε πολύ λίγο τις ρίζες του ενήλικου φυτού αν είναι πολύ μεγάλες έτσι ώστε το φυτό να ανακτήσει τις δυνάμεις του.
Όταν ξαναφυτέψετε την αλόη, προσθέστε στο χώμα φυτικό οργανικό λίπασμα.
Η καλύτερη εποχή του χρόνου για μεταφύτευση της αλόης είναι η άνοιξη ή οι ζεστοί μήνες.
Λίπανση
Αν έχουμε το φυτό για φαρμακευτικούς σκοπούς, δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε λιπάσματα με χημικά. Η καλύτερη λίπανση γίνεται με στάχτη ή με νερό στο οποίο έχουμε βράσει λαχανικά ή όσπρια, γιατί είναι πολύ πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και βοηθά το φυτό να αναπτυχθεί σωστά.
Συνήθως χρησιμοποιούμε ειδικό βιολογικό λίπασμα σε υγρή μορφή.
Ιδιαίτερα συστήνεται το οργανικό λίπασμα από Γεωσκώληκες.
Η αποφυγή πολλαπλασιασμού των ζιζανίων (αυτοφυή και άχρηστα χόρτα που φυτρώνουν ανάμεσα σε άλλα καλλιεργούμενα φυτά) είναι εξίσου σημαντική με τη λίπανση. Πρέπει να ξεριζώνουμε τα ζιζάνια τακτικά κάθε φορά που μεγαλώνουν ανάμεσα στα φύλλα και στη βάση του φυτού.
Το άνθος της Αλόης
Η αλόη ανθοφορεί μία ή δύο φορές το χρόνο, αλλά είναι καλό να κόβουμε τα άνθη, γιατί μπορεί να δημιουργηθούν υβριδικά φυτά λόγω της επικονίασης με άλλα είδη.
Επίσης πάντα κόβουμε το άνθος γιατί απλά τραβάει ενέργεια και θρεπτικά συστατικά από το φυτό, χωρίς να προσθέτει κάτι άλλο.
Συγκομιδή των φύλλων
Όπως και στις φυτείες ή στις μεγάλες καλλιεργητικές εκτάσεις, το μάζεμα των φύλλων γίνεται με τα χέρια. Πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι δεν πρέπει να κόβουμε όλα τα φύλλα, γιατί τα φύλλα διατηρούν το νερό και τα θρεπτικά συστατικά όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για το φυτό. Γι’ αυτό το λόγο, το υπερβολικό κόψιμο μπορεί να είναι σε βάρος της επιβίωσης του φυτού.
Αν και οι περισσότεροι επαγγελματίες καλλιεργητές της αλόης θεωρούν ότι τα φύλλα πρέπει να έχουν μήκος περίπου 60 εκ. έτσι ώστε οι θεραπευτικές τους ιδιότητες να είναι πράγματι αποτελεσματικές, τα οικιακά φυτά μπορούμε να αρχίσουμε να τα χρησιμοποιούμε όταν το μήκος των φύλλων φτάσει τα 40 εκ., αφού, αν το φυτό βρίσκεται σε γλάστρα, το μέγεθός του θα είναι πάντα μικρότερο από το μέγεθος των φυτών που μεγαλώνουν στο έδαφος. Αυτό το ιδανικό μήκος επιτυγχάνεται συνήθως μετά το τρίτο έτος, όταν το φυτό είναι ήδη ώριμο και η σύνθεση του ζελέ του έχει φτάσει στο κατάλληλο επίπεδο.
Έτσι, μέχρι το φυτό να φτάσει στην ωριμότητά του, το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να το καθαρίζουμε αφαιρώντας τα μαραμένα φύλλα (τα εξωτερικά), τα άνθη και τις παραφυάδες με σκοπό να βελτιώσουμε την ποιότητα της τελικής παραγωγής. Ο βασικός εχθρός της αλόης είναι οι μύκητες, αφού μπορούν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες βλάβες στο φυτό. Έτσι, πρέπει να αποστραγγίζουμε καλά το έδαφος και να μην αυξάνουμε το πότισμα για να επιταχύνουμε την ανάπτυξη του φυτού.
Εσωτερικό Τζέλ
Από τα φύλλα βγάζουμε το σαρκώδες μέρος, το άχρωμο και άοσμο βλεννώδες υλικό. Πρόκειται για τη διαφανή και παχύρρευστη ζελατίνη από την οποία αποτελείται το εσωτερικό του φύλλου και περιέχει τις βιταμίνες Α, Β1, Β2, Β3, Β6, C, E και φολικό οξύ. Επιπλέον περιέχει μέταλλα, πεπτικά ένζυμα, βασικά αμινοξέα και πολυσακχαρίτες που διεγείρουν την ανάπτυξη των ιστών και την κυτταρική αναγέννηση.
Τα φύλλα που θα επιλέξουμε για να τα χρησιμοποιήσουμε για τις ιδιότητές τους, πρέπει να πληρούν μια σειρά προδιαγραφών ποιότητας, τις οποίες μπορούμε να ελέγξουμε βάσει της όψης και του σχήματός τους: τα φύλλα πρέπει να είναι πράσινου χρώματος, χωρίς κηλίδες ή ατέλειες, και να έχουν τις συγκεκριμένες διαστάσεις που χαρακτηρίζουν τα ενήλικα φυτά.
Οι ελάχιστες διαστάσεις για ένα ενήλικο φυτό είναι:
* Ύψος: 40 εκ.
* Πλάτος: 8 εκ.
* Βάρος: 500 γρ.
Τα φύλλα πρέπει να κόβονται από τη βάση τους, με μια μικρή τομή και πιέζοντας το φύλλο με μια μικρή περιστροφή μέχρι να αφαιρεθεί. Ουσιαστικά το φύλλο δεν το κόβουμε, το “τσιμπάμε” με ένα μαχαίρι στην μία άκρη και έπειτα το τραβάμε προς το πλάι (όπως αφαιρούμε τα φύλλα μιας αγκινάρας).
Συμπτώματα και προβλήματα του φυτού
Αν δεν το φροντίσουμε σωστά, το φυτό μπορεί να παρουσιάσει τα παρακάτω συμπτώματα και προβλήματα:
- Τα φύλλα διπλώνουν προς τα μέσα και είναι λεπτά και ζαρωμένα. Αυτό το σύμπτωμα εμφανίζεται όταν το φυτό δεν λαμβάνει όλο το νερό που χρειάζεται και αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει το νερό που έχει αποθηκεύσει στο εσωτερικό των φύλλων του.
- Τα φύλλα είναι περισσότερο οριζόντια παρά κατακόρυφα. Αυτό συνήθως οφείλεται στην έλλειψη φωτός ή σε πληθώρα βλασταριών. Όταν τα παραβλαστήματα φτάνουν τα 15 εκ. σε ύψος θα πρέπει να τα διαχωρίζουμε από το μητρικό φυτό.
- Διπλωμένα φύλλα. Δηλώνει ότι υπάρχει πολύ νερό.
- Φύλλα καφέ χρώματος στο πάνω μέρος. Δηλώνει ότι στο φυτό πέφτει απευθείας πολύ ηλιακό φως κατά τους πολύ θερμούς μήνες. Επίσης μπορεί να οφείλεται και στο ότι το φυτό εκτέθηκε ξαφνικά στον ήλιο, μετά από μεγάλη περίοδο χωρίς σχεδόν καθόλου φως.
- Αργή ανάπτυξη. Δηλώνει ότι το έδαφος ή το νερό ποτίσματος είναι πολύ αλκαλικά, υπάρχει περίσσεια ή έλλειψη νερού, η γλάστρα είναι πολύ μεγάλη ή πολύ μικρή, ή το φως είναι ανεπαρκές.
- Τα φύλλα σαπίζουν στη βάση. Δηλώνει ότι το φυτό ποτίζεται υπερβολικά ή δεν υπάρχει καλή αποστράγγιση.
- Μαλακά φύλλα. Αυτό το σύμπτωμα δηλώνει υπερβολικό πότισμα ή λίπασμα.
