ΟΔΗΓΟΣ για κατασκευές με έτοιμο πηλό

Πληροφορίες και αναλυτικές οδηγίες για DIY Κατασκευές διακοσμητικών και χρηστικών αντικειμένων από έτοιμο πηλό

Η κεραμική, η κατασκευή δηλαδή χρηστικών και διακοσμητικών αντικειμένων από υγρό πηλό ο οποίος αφού στερεοποιηθεί υπόκειται σε θερμική επεξεργασία σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, είναι μια από τις αρχαιότερες τέχνες.

Η βασική διαδικασία της κεραμικής στην πορεία των ετών δεν έχει ουσιαστικά διαφοροποιηθεί, με εξαίρεση τα μέσα/διευκολύνσεις της σύγχρονης τεχνολογίας. Έτσι πλέον τα κεραμικά ψήνονται σε ειδικούς φούρνους και όχι στον ήλιο ή στην φωτιά όπως έκαναν οι τεχνίτες-αγγειοπλάστες (κεραμείς) των αρχαίων χρόνων ή στα καμίνια που χρησιμοποιούνταν μεταγενέστερα για να κατασκευαστούν οι παραδοσιακές στάμνες, πιθάρια κλπ ενώ σύγχρονες μέθοδοι χρησιμοποιούνται και στα στάδια μορφοποίησης του πηλού που πλέον γίνεται με ηλεκτρικούς τροχούς κεραμικής και όχι ξύλινους, χειροκίνητους ή ποδοκίνητους, όπως συνέβαινε παλαιότερα.

Με την όλο και αυξανόμενη εξέλιξη της χημικής βιομηχανίας, την εύρεση δηλαδή περισσότερων τρόπων με τους οποίους φυσικά υλικά μετατρέπονται σε συνθετικές ύλες, μια από τις "αλλαγές" και στην τέχνη της κεραμικής όπως και σε πολλές άλλες τέχνες είναι η εύρεση ευκολότερων στην επεξεργασία τους "υποκατάστατων" σε ό,τι αφορά το βασικό υλικό. Οι ιδιότητες του κάθε τέτοιου υλικού κάνουν την περισσότερη δουλειά και έτσι καθιστούν κατά κάποιο τρόπο και την κεραμική ή ακριβέστερα την δημιουργία αντικειμένων με όψη κεραμικού μια ενασχόληση προσιτή και σε μη επαγγελματίες ή καλλιτέχνες, για την δημιουργία μικρών ή μεγαλύτερων, χρηστικών ή διακοσμητικών κατασκευών.

Στην αγορά διατίθενται προϊόντα με την ένδειξη "έτοιμος πηλός" "πολυμερικός πηλός" κλπ στο φυσικό χρώμα του πηλού, σε άσπρο ή πολλές ακόμη αποχρώσεις, καθώς και μια αντίστοιχη σειρά προϊόντων χρώματα-βερνίκια για την περαιτέρω επεξεργασία-διακόσμηση των αντικειμένων που μπορείτε να φτιάξετε με αυτού του είδους πηλούς.

Η βασική κατηγοριοποίηση όλων των συνθετικών πηλών αφορά το αν πρόκειται για υλικά που στεγνώνουν-στερεοποιούνται αποκλειστικά με φυσικό τρόπο, δηλαδή με την έκθεσή τους στον αέρα ή αν χρειάζονται και θερμική επεξεργασία - ψήσιμο ενώ υπάρχουν διαφορές και σε ό,τι αφορά την ποιότητα-πλαστικότητα του κάθε προϊόντος. Κάποια προϊόντα (πολυμερικός πηλός) έχουν αρχικά την υφή-όψη πλαστελίνης που μετά το ψήσιμο σε οικιακό φούρνο σκληραίνει και είναι τα καταλληλότερα για να δουλέψετε μικρές λεπτεπίλεπτες κατασκευές, λεπτομέρειες σε πήλινα σχέδια, κατασκευή κοσμημάτων κλπ

Ο έτοιμος πηλός ανήκει τα οικονομικά υλικά χειροτεχνίας-κατασκευών αφού π.χ απλό λευκό πηλό σε συσκευασία 500 γραμ. θα βρείτε σε καταστήματα με είδη κατασκευών-χόμπυ και με περίπου μόνο 1,50 ευρώ/συσκευασία, ποσότητα αρκετή για να φτιάξετε ...αναγνωριστικά 1-2 απλά αντικείμενα αν τώρα ξεκινάτε την ενασχόλησή σας με το συγκεκριμένο είδος κατασκευών.
Πηλό θα βρείτε σε καταστήματα με είδη κατασκευών-χόμπυ και σε συσκευασία σκόνης σε τιμές περίπου 5-6/κιλό. Μετά την ανάμειξή του με νερό, η διαδικασία που θα δουλέψετε με αυτού του είδους το υλικό δεν έχει καμία διαφορά από αυτή του έτοιμου συνθετικού πηλού.

Όποιο προϊόν και αν επιλέξετε το βασικό είναι να ακολουθήσετε τις οδηγίες του κάθε κατασκευαστή σε ό,τι αφορά τις μεθόδους και χρόνους για το στέγνωμα-στερεοποίηση που τελικώς καθιστά τα αντικείμενα-κατασκευές ανθεκτικά στον χρόνο αν και διακοσμητικά αντικείμενα που η επιφάνειά τους δεν καταπονείται δεν παρουσιάζουν πρόβλημα αντοχής ακόμη κι αν φτιαχτούν με απλό έτοιμο πηλό που ξηραίνεται - στεγνώνει στον αέρα.

Κάθε είδους κατασκευή μπορεί να επεξεργαστεί διακοσμηθεί σε δύο διαφορετικά στάδια:
- Όσο ακόμη ο πηλός είναι "νωπός" με την αποτύπωση-χάραγμα σχεδίων πάνω στην επιφάνειά του π.χ με στάμπες, σφραγίδες ή κάθε είδους αντικείμενο που εξυπηρετεί το σχήμα του, ή
- Μετά το στέγνωμα οπότε και μπορείτε να βάψετε οποιαδήποτε πήλινη κατασκευή με χρώμα, να επεξεργαστείτε την επιφάνειά της χρησιμοποιώντας stencils, decoupage κλπ.

Ξεκινώντας να επεξεργάζεστε έτοιμο πηλό αρχικά θα χρειαστεί να "δουλέψετε" ελαφρά την ποσότητα που θέλετε να χρησιμοποιήσετε με τα χέρια σας δημιουργώντας τελικά μια ομοιογενή "μπάλα" που θα την ανοίξετε σε ...φύλλο, σαν να επρόκειτο για ...ζυμάρι. Το τελικό πάχος του φύλλου όπως και ο τρόπος που θα μορφοποιήσετε πηλό στον σχηματισμό που θέλετε, εξαρτώνται από το είδος του προς κατασκευή αντικειμένου.

Για παράδειγμα για να κατασκευάσετε ένα μπωλ, μια πιατέλα, ένα βάζο ή οποιοδήποτε παρόμοιο χρηστικό-διακοσμητικό αντικείμενο θα χρειαστεί να ανοίξετε την μπάλα πηλού σε σχετικά λεπτό φύλλο και στην συνέχεια αφού του δώσετε το σχήμα που θέλετε, χρησιμοποιώντας οποιοδήποτε αντικείμενο σας εξυπηρετεί, κόβετε τον πηλό με ένα κοπίδι ή μαχαίρι χωρίς δοντάκια και τον απλώνετε-ακουμπάτε στο μέσα ή το εξωτερικό μέρος ενός αντικειμένου με παρόμοιο σχήμα, το οποίο θα λειτουργήσει ως "καλούπι" δίνοντας ελαφρά και με τα χέρια σας τον ακριβή σχηματισμό ή "κυματισμό" που ανά σημεία επιθυμείτε.

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, ανοίγοντας δηλαδή τον πηλό σε φύλλο και στην συνέχεια κόβοντας πάνω του κάθε μορφής σχήματα με την βοήθεια κουπ πατ ή οποιουδήποτε αντικείμενου μπορείτε να φτιάξετε κάθε είδους πήλινα στοιχεία μικρού ή μεγαλύτερου πάχους, ανάλογα με το αντίστοιχο στο οποίο θα ανοίξετε τον πηλό.

Για κατασκευές με μεγαλύτερο πάχος μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ως καλούπι κάθε είδους μικρό ή μεγαλύτερο δοχείο-αντικείμενο π.χ ένα απλό σχήμα - κύλινδρο από χαρτόνι, παγοθήκες από σιλικόνη σε σχήματα λουλουδιών, ζώων κλπ. για να δημιουργήσετε πήλινα αντικείμενα με αντίστοιχο σχήμα, μέγεθος και όγκο ή να πλάσετε τον πηλό με τα χέρια σας σε όποιο σχήμα και μέγεθος εσείς θέλετε, ενώ φυσικά σε καταστήματα με είδη κατασκευών-χόμπυ θα βρείτε και καλούπια για πήλινα στοιχεία σε ποικιλία σχεδίων και μεγεθών.

Ο χρόνος που έχετε για να μορφοποιήσετε έτοιμο αυτοξηραινόμενο πηλό δεν είναι ...άπειρος, αφού σε λίγη σχετικά ώρα αρχίζει να στεγνώνει, συνεπώς θα πρέπει να έχετε πριν ξεκινήσετε μια κατασκευή αποφασίσει πως ακριβώς θα δουλέψετε, ώστε να διευκολυνθείτε στην όλη διαδικασία. Αυτονόητο ότι όσο πιο εύπλαστος είναι τόσο πιο εύκολα θα του δώσετε το σχήμα που θέλετε και αυτό είναι ένα ακόμη πλεονέκτημα του πολυμερικού πηλού, ο οποίος αργεί πολύ περισσότερο να στεγνώσει και για να στερεοποιηθεί πλήρως απαιτείται να τον ψήσετε για λίγη ώρα σε χαμηλή θερμοκρασία στον φούρνο, ανάλογα πάντα με τις οδηγίες του προϊόντος που θα χρησιμοποιήσετε.

Ένας τύπος κατασκευών με έτοιμο πηλό, ιδανικές για αρχάριους σε αυτού του είδους τις τεχνικές, είναι εκείνες που στην πραγματικότητα απλώς "επενδύετε" με πηλό οποιοδήποτε αντικείμενο ή ένα κομμάτι χαρτόνι στο επιθυμητό σχήμα δημιουργώντας τελικώς ένα πήλινο αντικείμενο με το ίδιο ακριβώς σχήμα, αλλά χωρίς να σας χρειαστεί καλούπι ή πλάσιμο του πηλού σε δύσκολα σχήματα.

Για να να "ανασηκώσετε" από την επιφάνεια εργασίας σας μικρά κομμάτια-σχήματα πηλού μπορείτε να χρησιμοποιήσετε βοηθητικά οδοντογλυφίδες-καλαμάκια κλπ. για μεγαλύτερα κομμάτια ή θα δώσετε με τα χέρια σας το σχήμα που θέλετε και θα τα μετακινήσετε μόνον αφού στεγνώσουν ελαφρά ή θα χρησιμοποιήσετε ένα σκεύος σαν οδηγό-καλούπι για να τα ακουμπήσετε απ΄όπου και πάλι θα τα απομακρύνετε όταν ο πηλός έχει στερεοποιηθεί.

Χρησιμοποιώντας μπωλ, σκεύη κλπ. ως "καλούπια" για να δώσετε το αντίστοιχο βασικό σχήμα σε ένα κομμάτι έτοιμου πηλού, τοποθετήστε ανάμεσά τους ένα κομμάτι μεμβράνη κουζίνας για να μπορέσετε με μεγαλύτερη ευκολία να τον απομακρύνεται όταν στεγνώσει-στερεοποιηθεί αν και ο πηλός δεν κολλά εύκολα πάνω σε άλλου είδους επιφάνειες, εκτός φυσικά από τον επίσης νωπό πηλό, γι΄αυτό και σε κατασκευές σύνθετες που αποτελούνται από πολλά μικρότερα κομμάτια δεν θα χρειαστείτε κανενός είδους κόλλα, αρκεί να ακουμπήσετε-πιέσετε μεταξύ τους τα πήλινα σχήματα και όταν στερεοποιηθούν θα είναι απολύτως ενωμένα μεταξύ τους.
Αν όμως για τον οποιονδήποτε λόγο χρειαστείτε κόλλα σε κατασκευές με συνθετικό πηλό, χρησιμοποιείστε ή την ειδική για αυτήν την χρήση που ενεργοποιείται με το ψήσιμο και με την οποία μπορείτε να κολλήσετε γερά τόσο κομμάτια νωπού ή στεγνού πηλού μεταξύ τους όσο και νωπό πάνω σε ήδη στεγνό πηλό και αντίστροφα.

Κάθε τύπου βασική κατασκευή, εκτός από όλους τους άλλους τρόπους τελικής επεξεργασίας-διακόσμησης της, ασφαλώς μπορεί να διακοσμηθεί με επιπρόσθετα πήλινα στοιχεία.
Μπορείτε πχ να δημιουργήσετε ένα μπωλ, πιατέλα κλπ. που πάνω στο βασικό μέρος θα προσθέσετε μικρότερα πήλινα διακοσμητικά, χερουλάκια κλπ. ενώ ιδιαίτερα εντυπωσιακή τελική όψη και καθόλου δύσκολη στη δημιουργίας της είναι η διακόσμηση του νωπού ακόμη πηλού με σχήματα που θα δημιουργήσετε πιέζοντας πάνω στην επιφάνεια του ανοιγμένου πηλού υφάσματα με ανάγλυφη υφή όπως π.χ δαντέλες αλλά και στάμπες, σφραγίδες κλπ. Στο τελικό τους στάδιο τα σχέδια αυτά δίνουν μια πολύ καλαίσθητη "ανάγλυφη" όψη είτε επιλέξετε στο τελικό στάδιο επεξεργασίας τους να προσθέσετε και χρώμα είτε όχι.

Και...

* Σε κρεμαστά διακοσμητικά, κοσμήματα κλπ. ολοκληρώνοτας την μορφοποίηση του πηλού, μην ξεχάσετε με ένα καλαμάκι, σύρμα κλπ. να κάνετε στα σημεία που χρειάζεται μια τρυπούλα που θα χρησιμοποιηθεί για το κρέμασμά τους και σε διάμετρο αντίστοιχη του σκοινιού, κορδονιού κλπ. που σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε για το κρέμασμα.

* Ο πολυμερικός πηλός σε διάφορα χρώματα είναι μια εξαιρετική πρώτη ύλη για να φτιάξετε ιδιαίτερα εντυπωσιακές πολύχρωμες κατασκευές σε διάφορα σχήματα, χωρίς ιδιαίτερο κόπο. Θα χρειαστεί απλώς να ανοίξετε, σαν ζύμη, τα έτοιμα μπαστουνάκια χρωματιστού πηλού κάθε συσκευασίας σε λεπτά "κορδόνια" τα οποία θα ενώσετε μεταξύ τους σε ένα μεγαλύτερο "μπαστούνι" πιέζοντας με τα χέρια σας ώστε να πάρουν το σχήμα που επιθυμείτε και στο τέλος θα τυλίξετε με ένα ενιαίο φύλλο πολυμερικού πηλού. Κόβοντας με κοπίδι αυτό το τελικό μπαστούνι σε κομμάτια το κάθε ένα θα έχει εσωτερικά το σχήμα/αποχρώσεις που έχετε επιλέξει. Αυτός είναι ο απλούστερος τρόπος, δουλεύοντας με πολύ λεπτά κορδόνια πηλού για να φτιάξετε πήλινες πολύχρωμες χάντρες για κοσμήματα αλλά και κάθε μορφής μικρά πήλινα διακοσμητικά στοιχεία για κάθε χρήση. Μπορείτε να δείτε αναλυτικά την όλη διαδικασία στην ενότητα των videos που ακολουθεί και εδώ μια εξαιρετική κατασκευή αυτής της μορφής, που στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη ικανότητα παρά ...φαντασία και ασφαλώς υπομονή.

* Ιδανικά χρώματα για να βάψετε έτοιμα-στεγνά αντικείμενα από έτοιμο πηλό, είναι τα ακρυλικά χρώματα για κατασκευές όπως και οι τέμπερες.

* Μετά και την τελική επεξεργασία κάθε αντικειμένου από πηλό, για να αδιαβροχοποιήσετε και να προστατέψετε την επιφάνειά του περάστε ένα προστατευτικό διαφανές βερνίκι είτε ειδικό για κεραμικές επιφάνειες είτε γενικής χρήσης.

* Για να δώσετε τελική γυαλιστερή όψη σε πήλινα αντικείμενα, θα τα περάσετε με ένα γκλος και όχι ματ προστατευτικό διαφανές βερνίκι.

* Ο πηλός δεν στεγνώνει μόνον αφού τον μορφοποιήσετε αλλά και ...μέσα στην συσκευασία του αν αυτή μείνει εκτεθειμένη στον αέρα. Γι΄αυτό και ανοιγμένες συσκευασίες θα διατηρηθούν για ένα διάστημα μόνον αν τις τοποθετήσετε σε σακουλάκια αεροστεγώς κλειστά, διαφορετικά ο πηλός θα ξεραθεί εντελώς και θα αχρηστευτεί.

* Εκτός από την δημιουργία αντικειμένων μεγαλύτερου μεγέθους, ο έτοιμος πηλός είναι μια πολύ εύκολη λύση και για να φτιάξετε μικρά στοιχεία για διάφορες χρήσεις π.χ για να δημιουργήσετε πήλινα διακοσμητικά για πακέτα, εποχιακά διακοσμητικά (πάσχα, χριστούγεννα, καλοκαιρινές διακοσμητικές συνθέσεις κλπ).

* Για να δώσετε εντελώς λεία όψη σε αντικείμενα από έτοιμο πηλό, μπορείτε αφού στεγνώσουν να τα τρίψετε ελαφρά με πολύ ψιλό γυαλόχαρτο, ενώ για κατασκευές που σας ενδιαφέρει η τέλεια όψη-υφή αλλά και για αντικείμενα μεγάλου μεγέθους π.χ μικρά αγαλματίδια, μεγάλου μεγέθους διακοσμητικά αντικείμενα φτιαγμένα με καλούπια κλπ. καταλληλότερος και οικονομικότερος είναι ο πηλός πορσελάνης (σε σκόνη ή πάστα) και θα την βρείτε σε στα καταστήματα με είδη κατασκευών-χόμπυ και με ένα ενδεικτικό κόστος περίπου 20ευρώ/κιλό και σε δύο αποχρώσεις, λευκό και φυσικού πηλού (terracotta).
Αυτό το είδος πηλού είναι το καταλληλότερο είδος και για χυτές κατασκευές, για να δημιουργήσετε δηλαδή πήλινα αντικείμενα στο ακριβές σχήμα ενός καλουπιού όπου θα τοποθετήσετε ρευστή σκόνη πορσελάνης αραιωμένη με νερό.

* O πρακτικότερος τρόπος για να δουλέψετε ανοίγοντας φύλλο με έτοιμο πηλό, είναι χρησιμοποιώντας έναν κοινό πλάστη κουζίνας και τοποθετώντας μια μπάλα πηλού ανάμεσα σε δύο κομμάτια λαδόκολλα.

* Με την τελική επεξεργασία ενός αντικειμένου κατασκευασμένο από έτοιμο πηλό με βερνίκια, σμάλτα κλπ. αποκτά όψη που προσομοιάζει πολύ σε κανονικό κεραμικό.

* Aναλογικά με το κόστος υλικών, οι απλές κατασκευές με έτοιμο πηλό που θα διακοσμήσετε μετά την ολοκλήρωσή τους με όποιον τρόπο, στοιχεία, αποχρώσεις κλπ. εσείς θέλετε είναι μια πολύ όμορφη ιδέα και για δώρα αφού η γκάμα των αντικειμένων που μπορείτε πολύ εύκολα να δημιουργήσετε είναι ...ατέλειωτη. Μπωλ, πιατέλες, σουβέρ, κηροπήγια, κασπώ, διακοσμητικά τοίχου, κοσμήματα κλπ.